Parke Naturalak Aizkorri-Aratz & Aralar

Aizkorri-Aratz mendikatean kantabriar-mediterraneo isurialde banalerroko mendirik altuenak daude, halaber edertasun handiko mendikatea osatzen duten beste mendi batzuk, euskal mendizaletasunarentzat erreferentzia puntu izanik. 2006. urtean Parke Naturala izendatua, 16.000 hektarea inguru ditu, hauetatik 13.000 Gipuzkoari dagozkie eta beste 3.000 Arabari. Bi eremu desberdindu daitezke paisaia eta geologia mailan: kaliza gailur malkartsuak eta belardi handiak Urbiako lautadetan, eta bestalde, arroka ikusten uzten ez duten landaretzaz beteriko mendi bizkar eta muino kateadurak. Mendi muino honetan Euskal Erkidegoko lehen parke eolikoa jarri zen martxan. Zuhaitzak ez dauden eremu zabalek, ganadu eta abel buru kopuru handia egotea bermatzen dute. Udaberri hasieratik udazkenerate, milaka ardik eremu garaietan dauden larre zabalak aprobetxatzen dituzte bertan bizitzeko. Hegazti harrapariak (zapelatza, putrea, arranoa…) eta baso eta mendi hegaztiak hegan egiten duten bitartean, gailurretako uhandrea bezalako anfibioak alturako urmaeletan bizi dira. Ugaztunen artean basakatua eta mehatxatutako lepahoria bereizi behar dira. Bere landaretza basoek (pagoa eta haritza), landare bereziak dauden eremuak (Arbarrain adibidez) eta oso interesgarria den mendi landaretzak (kaliza gailur malkartsuetan) osatzen dute.  

---

  Aralarreko mendilerroak erliebe zoragarri bat eskaintzen du kaliza mendi, erreka eta iturburuekin. Landaretza aberatsa du eta fauna interesgarria: sai arrea, arrano beltza eta ugatza. Zaldi, behi eta ardiak dira bere larretako biztanleak, ezinezkoa izanik ardi latxa bertako larretatik bueltaka ez ikustea, Idiazabal gaztaren arduradunak. Mendi eremu honetan barneratzea, mitoz eta legendaz beteriko lurretan murgiltzea esan nahi du. Bere tontor ezagunena Larrunarri da, Txindoki edo Ñañarri bezala ere ezaguna. Mendi hau bere siluetarengatik nabarmentzen da, hainbat lekutatik ikusi daitekeena, eta hain da polita non Gipuzkoako mendi maitatu eta kutunena dela askorentzat. Parke Naturalera sartzeko bi sarrera daude: Abaltzisketa eta Ataun. Parke Naturalaren 10.971 hektareatik laurden bat, pagoz beterik dago. Gehienak Lizarrustiko portua eta Balankaleku artean daude, Gipuzkoako pagadi handiena osatuz, gure natur ondasunaren harribitxi bat. Lizarrustiko portuan (Ataun) Aralar Parke Naturaleko Interpretazio Zentroa aurki dezakegu eta bertan erakusketa iraunkor bat ikus dezakegu; bertan Parkeari eta inguruei buruzko informazioa emango digute.   Ondasun arkeologikoa atsegin baduzu, harrituta geldituko zara Aralarren, hemen bait dago Euskal Herriko monumentu megalitiko kontzentraziorik handiena, historiaurreko euskaldunak alturako larreei eman zieten naturaz gaineko transzendentziaren islada. Aralarreko estazio megalitikoan aurkitu zen lehen trikuharri gipuzkoarra eta baita ere bertan egin ziren Euskal Herriko lehen multzo megalitikoen indusketak; dolmenak, menhirrak, monolitoak eta kromletxak aurkituko dituzu bertan. Ibilbide handi eta txikiak mendi ibilbide bezala daude seinalizaturik eta jolaserako eremuak konektaturik daude oinezkoentzat. Lizarrustiko portuan informazio gunea, jatetxea eta aterpetxea ere aurkituko dituzu, baita berriki inauguratu den abentura parkea ere. Familia guztiarekin gozatzeko leku paregabea.